Back Belagerung von Calais (1940) German Siege of Calais (1940) English Calais’n piiritys Finnish Siège de Calais (1940) French Battaglia di Calais (1940) Italian カレー包囲戦 (1940年) Japanese Sètge de Calais (1940) Occitan Asediul orașului Calais (1940) Romanian Осада Кале (1940) Russian கலே முற்றுகை (1940) Tamil
| II wojna światowa, front zachodni, kampania francuska | |||
 Niemiecki żołnierz przy zniszczonym wojskowym samochodzie na tle ruin Calais po zdobyciu miasta, koniec maja 1940 | |||
| Czas |
22–26 maja 1940 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Przyczyna |
niemiecka ofensywa 1940 | ||
| Wynik |
zwycięstwo Niemców | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Położenie na mapie Francji  | |||
 50°57′22″N 1°50′29″E/50,956111 1,841389
| |||
Obrona Calais, oblężenie Calais, pierwsza bitwa o Calais – bitwa o portowe miasto Calais w północnej Francji stoczona podczas kampanii francuskiej w toku II wojny światowej w dniach 22–26 maja 1940 roku. Oblężenie odbyło się w tym samym czasie co obrona Boulogne, innego francuskiego portu, tuż przed operacją Dynamo, ewakuacją Brytyjskich Sił Ekspedycyjnych (BEF) przez Dunkierkę.
Po francusko-brytyjskim kontrataku w bitwie pod Arras (21 maja) oddziały niemieckie zostały wstrzymane, aby były gotowe do przeciwstawienia się kolejnym kontratakom 22 maja, pomimo protestów gen. Heinza Guderiana, dowódcy XIX Korpusu Armijnego, który chciał ruszyć na północ wzdłuż wybrzeża kanału La Manche, aby zająć Boulogne, Calais i Dunkierkę. Atak elementów XIX Korpusu Armijnego został zatwierdzony dopiero o godzinie 00:40 w nocy z 21 na 22 maja. Do czasu, gdy niemiecka 10 Dywizja Pancerna była gotowa do ataku na Calais, brytyjska 30 Brygada Piechoty i 3 Królewski Pułk Czołgów wzmocniły francuskie i brytyjskie oddziały w porcie. 22 maja wojska brytyjskie utworzyły blokady drogowe poza obrębem miasta, a francuska straż tylna stoczyła potyczkę z niemieckimi jednostkami pancernymi, wycofując się do Calais. Brytyjskim czołgom i piechocie rozkazano odejść na południe, aby wzmocnić obronę Boulogne, ale było na to już za późno. Następnie nadszedł rozkaz eskortowania konwoju z żywnością do Dunkierki, lecz okazało się, że droga została zablokowana przez wojska niemieckie. 23 maja Brytyjczycy zaczęli wycofywać się wewnątrz starego miasta w Calais (zbudowanego w latach 70. XVII wieku), a 24 maja rozpoczęło się regularne oblężenie. Ataki 10 Dywizji Pancernej były kosztowne i wieczorem Niemcy poinformowali, że około połowa ich czołgów została obezwładniona, a straty wśród piechoty (zabici i ranni) sięgają jednej trzeciej. Niemieckie ataki były wspierane przez Luftwaffe, zaś alianckich obrońców wspierała ich flota wojenna dostarczająca zaopatrzenie, ewakuująca rannych i ostrzeliwująca niemieckie cele wokół portu.
W nocy z 24 na 25 maja obrońcy zostali zmuszeni do wycofania się z południowych murów obronnych na linię obejmującą stare miasto i cytadelę; ataki na tę krótszą linię obrony następnego dnia zostały odparte. Niemcy kilkakrotnie próbowali nakłonić garnizon do poddania się, ale z Londynu nadchodziły rozkazy utrzymania się, ponieważ ewakuacji zabronił francuski dowódca północnych portów. Więcej niemieckich ataków w godzinach porannych 26 maja zakończyło się niepowodzeniem, a niemiecki dowódca otrzymał ultimatum, że jeśli Calais nie zostanie zdobyte do godziny 14:00, napastnicy zostaną wycofani, a miasto zrównane z ziemią przez Luftwaffe. Obrona anglo-francuska zaczęła się załamywać wczesnym popołudniem, a o godzinie 16:00, po kapitulacji francuskiego dowódcy Raymonda Le Telliera został wydany rozkaz „każdy za sobie”, co oznaczało zgodę na indywidualne poddawanie się wrogowi. Następnego dnia mały okręt wojenny wpłynął do portu i zabrał około 400 ludzi, podczas gdy samoloty Royal Air Force i Fleet Air Arm zrzucały zapasy i atakowały niemieckie stanowiska artyleryjskie.
W 1949 roku Winston Churchill napisał, że obrona Calais opóźniła niemiecki atak na Dunkierkę, pomagając uratować 300 000 żołnierzy BEF, czemu zaprzeczył Guderian w 1951 roku. W 1966 roku Lionel Ellis, oficjalny historyk brytyjski, napisał, że trzy dywizje pancerne zostały zwrócone w innym kierunku przez obronę Boulogne i Calais, dając aliantom czas na przesunięcie wojsk w celu zamknięcia luki w liniach obronnych na zachód od Dunkierki. W 2006 roku Karl-Heinz Frieser stwierdził, że rozkaz zatrzymania się wydany dowódcom jednostek niemieckich z powodu anglo-francuskiego kontrataku w bitwie pod Arras miał większy skutek na przebieg działań wojennych niż oblężenie. Adolf Hitler i wyżsi niemieccy dowódcy wpadli w panikę z powodu obaw przed atakami z flanki, kiedy prawdziwym niebezpieczeństwem było wycofanie się aliantów na wybrzeże, zanim mogli zostać odcięci. Posiłki wysłane z Wielkiej Brytanii do Boulogne i Calais przybyły na czas, aby uprzedzić Niemców i powstrzymać ich, gdy ruszyli ponownie 22 maja.